Uluslararası Özel Hukuk

Uluslararası özel hukuk, farklı ülke vatandaşları veya farklı hukuk sistemleri arasında kurulan özel ilişkilerde hangi ülkenin hukukunun uygulanacağını, hangi ülke mahkemesinin yetkili olduğunu ve yabancı mahkeme kararlarının nasıl tanınıp tenfiz edileceğini belirleyen hukuk dalıdır.

Bir Türk vatandaşı Almanya’da evlenirse, bir Fransız vatandaşı Türkiye’de dava açarsa, bir şirket Dubai’deki ortağıyla sözleşme imzalarsa — işte bu durumların hangisi Türkiye hukuku kapsamındadır, hangi ülkenin mahkemesi karar verebilir, buna uluslararası özel hukuk karar verir.

Bu alan hem teknik hem diplomatik bir yapıya sahiptir. Devletlerin egemenliği ile küresel hareketliliğin çeliştiği yerde adaleti sağlamak gibi zorlu bir görevi vardır. Aynı zamanda evlilik, boşanma, velayet, miras gibi duygusal ve kişisel konularla da ilgilenir.

⚖️ Uluslararası özel hukukun temel soruları

• 🔹 Hangi ülkenin hukuku uygulanacak? (Uygulanacak hukuk seçimi)

• 🔹 Hangi ülkenin mahkemesi yetkili? (Milletlerarası yetki)

• 🔹 Yabancı mahkeme kararı Türkiye’de geçerli mi? (Tanıma ve tenfiz)

• 🔹 Taraflar arası hukuk seçimi ne kadar serbesttir?

📚 Temel alanlar ve konular

1. Vatandaşlık ve Yabancılar Hukuku: Kişisel statünün belirlenmesi

2. Uygulanacak Hukukun Tespiti: Kanunlar ihtilâfı kuralları

3. Milletlerarası Yetki: Türkiye mahkemesi mi, yabancı mahkeme mi?

4. Tanıma ve Tenfiz: Yabancı mahkeme kararlarının Türkiye’de etkisi

5. Hukuk Seçimi Anlaşmaları: Sözleşmelerde taraf iradesinin belirleyiciliği

6. Uluslararası Aile Hukuku: Çapraz evlilikler, çok eşlilik sorunları, velayet ihtilafları

🔍 Güncel meseleler ve tartışmalar

• Yabancı boşanma kararlarının Türkiye’de tanınmasında yaşanan zorluklar

• Uluslararası evliliklerde velayet ve çocuk kaçırma sorunları (Lahey Sözleşmesi)

• Türkiye’de mülk edinen yabancılar – miras hukukuna hangi kurallar uygulanacak?

• Ticari sözleşmelerde “hukuk seçimi” hükmüyle taraflar arasında dengesizlik

• Yabancı mahkeme kararlarının tanınmasında kamu düzeni engeli

• Dijital ortamda kurulan sözleşmelerde uygulama hukuku karmaşası

📘 Kaynaklar ve metinler

• 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun (MÖHUK)

• Lahey Sözleşmeleri (Velayet, Boşanma, Miras vb.)

• Avrupa Konseyi Sözleşmeleri / Türk–Alman Adli Yardım Anlaşması gibi ikili anlaşmalar

• Yargıtay 2., 3., 18. ve 11. Daire kararları

• Prof. Dr. Cemal Şanlı, Feridun Yenisey, Yener Ünver – klasik eserler

• Adalet Bakanlığı Uluslararası Hukuk Genel Müdürlüğü uygulama rehberleri