Tüketici Hukuku

Tüketici hukuku, piyasa düzeninde çoğu zaman daha zayıf konumda olan bireyleri ekonomik sömürüye, bilgi eşitsizliğine ve haksız sözleşme şartlarına karşı korumayı amaçlayan özel hukuk dalıdır. Bu alan, sadece bireyin mal ve hizmet edinimini değil, aynı zamanda hak arama özgürlüğünü, bilinçli tercih hakkını ve adil pazarlama ilkelerini güvence altına alır.

Modern toplumda her birey aynı zamanda bir tüketicidir. Ürün satın alır, hizmet alır, garanti bekler, memnun kalmadığında şikâyet eder. Ancak üretici ve satıcılar karşısında tüketici, genellikle daha zayıf ve yalnız bir aktördür. İşte bu eşitsizliği dengelemek için tüketici hukuku devreye girer.

Bu alan yalnızca bireysel şikâyetleri değil; toplumsal adalet, güvenli yaşam, piyasa etiği ve çevresel sürdürülebilirlik gibi büyük meseleleri de içerir. Çünkü tüketici hakkı, aynı zamanda yaşama ve sağlıklı çevre hakkıdır.

⚖️ Tüketici hukukunun temel ilkeleri

• 🔹 Tüketiciyi koruma amacı önceliklidir (zayıf tarafın korunması ilkesi)

• 🔹 Bilgilendirme yükümlülüğü satıcıya aittir

• 🔹 Ayıplı malda yük ispatı tersine çevrilebilir (önce satıcı sorumludur)

• 🔹 Cayma hakkı gibi tek taraflı haklar tüketici lehine geniş yorumlanır

• 🔹 Sözleşmelerde dürüstlük, şeffaflık ve iyi niyet esastır

📚 Başlıca alanlar ve örnek konular

1. Ayıplı mal ve hizmetler: Tüketiciye zarar veren ya da vaat edilen kaliteyi taşımayan ürünler

2. Garanti, iade ve cayma hakkı: Özellikle mesafeli satışlarda öncelikli konular

3. Taksitli ve kampanyalı satışlar: Aldatıcı indirimler, gizli faiz sorunları

4. Tüketici sözleşmeleri: Banka, GSM operatörleri, dijital abonelikler

5. Tüketici Hakem Heyeti ve Mahkemesi başvuruları: İdari ve yargısal koruma yolları

🔍 Güncel meseleler ve tartışmalar

• Online alışverişte kargo–iade–garanti sorunu

• Dijital içeriklerde tüketici hakkı (abonelik iptali, dijital ürün kusurları)

• Aldatıcı reklamlar, influencer etkisi ve bilinçli manipülasyon

• Sahte indirimler, alışveriş sitelerinde ‘önce zam sonra indirim’ uygulamaları

• Bankacılık ürünleri, gizli sigorta kesintileri ve zorunlu paketler

• Tüketicinin çevresel bilinçle korunması: sürdürülebilirlik ve karbon ayak izi etkisi

📘 Temel kaynaklar ve metinler

• 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (TKHK)

• Tüketici Sözleşmeleri Yönetmeliği, Garanti Yönetmeliği, Mesafeli Satışlar Yönetmeliği

• Anayasa m. 172 – Tüketiciyi koruma hükmü

• AİHS m. 8 – Özel hayatın korunması (bankacılık ve finansal tüketim bağlamında)

• Yargıtay 13. Hukuk Dairesi kararları – tüketici uyuşmazlıklarında içtihatlar

• Rekabet Kurumu ve Ticaret Bakanlığı raporları