Kamu Uluslararası Hukuku

Kamu uluslararası hukuku, devletler ve uluslararası örgütler arasındaki ilişkileri düzenleyen; barış, güvenlik, egemenlik, insan hakları ve çevresel sürdürülebilirlik gibi evrensel değerleri hukuki zeminde ele alan bir hukuk dalıdır. Bu alan, yalnızca savaşları ve sınır anlaşmazlıklarını değil; diplomasi, ticaret, deniz yetki alanları, çevre, mülteci hakları gibi konuları da kapsar.

Devletlerin eşitliği ve karşılıklı tanınması üzerine kurulu olan kamu uluslararası hukuku, normatif olarak bir üst otoriteye sahip değildir. Ancak yine de Birleşmiş Milletler (BM), Uluslararası Adalet Divanı (UAD), Avrupa Konseyi, NATO, Uluslararası Ceza Mahkemesi gibi kurumlar aracılığıyla uygulama ve yaptırım mekanizmaları oluşmuştur.

Uluslararası hukuk normları; sözleşmeler, teamül hukuku, genel hukuk ilkeleri ve yargı kararlarıyla şekillenir. Egemenliğin sınırları, askeri müdahale yasakları, çevresel yükümlülükler, insan haklarına saygı gibi başlıklar devletlerarası ilişkilerin hukuki zeminini oluşturur. Günümüzde uluslararası hukuk, yalnızca devletleri değil; bireyleri, şirketleri ve sivil toplum örgütlerini de etkiler hale gelmiştir.

🌐 Kamu uluslararası hukukunun temel kaynakları

• 🔹 Antlaşmalar (sözleşmeler): Taraf devletleri bağlayan yazılı metinlerdir (Viyana Sözleşmesi).

• 🔹 Uluslararası teamül: Devletlerin sürekli, genel ve hukuki inançla uyguladığı davranış biçimleridir.

• 🔹 Genel hukuk ilkeleri: Tüm hukuk sistemlerinde ortak olan evrensel ilkeler (örneğin: iyi niyet, eşitlik).

• 🔹 Yargı kararları ve öğretideki görüşler: UAD, İnsan Hakları Mahkemeleri, akademik hukukçular.

⚖️ Uluslararası hukukun başlıca ilkeleri

• 🔸 Devletlerin egemen eşitliği

• 🔸 Sınırların dokunulmazlığı ve toprak bütünlüğü

• 🔸 Savaşın yasaklanması ve barışçıl çözüm yolları

• 🔸 İç işlerine karışmama ilkesi

• 🔸 İnsan haklarına saygı ve soykırım yasağı

🧩 Uluslararası kurumlar ve işlevleri

• Birleşmiş Milletler (BM): Genel barış ve iş birliği

• Uluslararası Adalet Divanı (UAD): Devletler arası uyuşmazlıklarda yargı yetkisi

• Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM): İnsanlığa karşı suçları yargılar

• Avrupa Konseyi – AİHM: İnsan haklarını korur

• Dünya Ticaret Örgütü (WTO): Uluslararası ticaretin hukukî çerçevesi

• UNHCR, ILO, WHO: Mülteciler, işçiler, sağlık gibi tematik alanlarda örgütlenmiş BM organları

🔍 Güncel tartışmalar ve kriz alanları

• Egemenlik – insan hakları dengesi

• BM Güvenlik Konseyi’nin veto sistemi ve adalet eleştirileri

• Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin etkinliği ve siyasi bağımsızlığı

• İklim değişikliği karşısında devletlerin sorumluluğu

• Savaş suçlarının cezasız kalması – örnek: Ukrayna, Gazze, Myanmar dosyaları

• Sığınmacı rejimlerinin parçalanması ve Avrupa’nın sınır dışı politikaları

📘 İlgili Mevzuat ve Belgeler

• 1945 BM Şartı (UN Charter)

• 1969 Viyana Antlaşmalar Hukuku Sözleşmesi

• 1948 İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi (İHEB)

• 1951 Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin Cenevre Sözleşmesi

• Roma Statüsü (1998) – UCM’nin kuruluş metni

• Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS)

• Uluslararası Adalet Divanı Statüsü