İcra ve İflas Hukuku

İcra ve iflas hukuku, alacaklıların haklarını hukuki yollarla elde etmesini; borçluların da keyfi baskıdan korunmasını sağlayan temel hukuk alanıdır. Kısaca: borcun tahsilinin devlet gücüyle ve hukuk içinde yapılmasını düzenler.

Bu alan, yalnızca borç tahsilinden ibaret değildir. Aynı zamanda sosyal bir dengeyi gözetir. Çünkü borç yalnızca hukuki değil, psikolojik ve toplumsal bir meseledir. İcra, bazen çaresizliğe; bazen kötü niyete karşı bir hak arama aracıdır. Bu yüzden icra sistemi, hem alacaklıya güç verir hem de borçluya koruma sağlar.

İflas hukuku ise daha karmaşıktır: Ticari hayatta başarısızlık her zaman kötü niyet değildir. Dolayısıyla sistem, iflası bir cezalandırma değil, düzenleme olarak görür. Konkordato gibi kurumlar borçlunun yeniden ayağa kalkmasını amaçlar. Amaç adil paylaşım, dürüstlük ve şeffaflıktır.

⚖️ İcra ve iflas hukukunun temel ilkeleri

• 🔹 Alacaklının hakkını almasını sağlamak kamusal bir görevdir

• 🔹 Borçlu da korunur: temel eşyalar haczedilemez, kötü niyetli icraya izin verilmez

• 🔹 İcra işlemleri cebri olsa da hukuki çerçeve dışına çıkılamaz

• 🔹 İflas, tüm alacaklılar arasında adil paylaşımı hedefler

• 🔹 Konkordato, iflasa alternatif olarak düzenli borç ödeme fırsatıdır

📚 Temel kurumlar ve süreçler

1. İcra Takibi: İlamsız (senetsiz) – ilamlı (mahkeme kararına dayalı) takip

2. Haciz İşlemleri: Taşınır ve taşınmaz haczi, haciz yasağı kapsamındaki mallar

3. İcra İtirazı – Şikâyet: Usulsüz işleme karşı borçlunun hakları

4. İflas: Ticaret mahkemesi kararıyla başlayan tasfiye süreci

5. Konkordato: Borçlunun alacaklıları ikna ederek borçlarını yeniden yapılandırması

6. İcra Ceza Hukuku: Mal beyanında bulunmama, hacze direnme gibi suçlar

🔍 Güncel meseleler ve toplumsal boyut

• Borçlu–alacaklı ilişkisinde artan sosyal eşitsizlikler

• Tefecilik, kayıt dışı borç ilişkileri ve icra takibine yansımayan mağduriyetler

• Pandemi sonrası artan icra dosyaları ve ekonomik kırılganlık

• İcra sisteminin “sosyal yıkım” etkisi: Ev eşyalarının haczi, çocuğun eğitim malzemesine el konulması gibi olaylar

• Ticari iflaslarda zincirleme mağduriyet: tedarikçiler, işçiler, kredi borçluları

• Konkordato sürecinde kötü niyetli firmaların borçtan kaçınma çabaları

📘 Temel kaynaklar ve metinler

• 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu (İİK)

• Anayasa m. 35 – Mülkiyet hakkı, m. 36 – Hak arama özgürlüğü

• Yargıtay 12. Hukuk Dairesi içtihatları

• Konkordato ve İflas Yönetmelikleri

• Ceza Kanunu – İcra ceza suçları bağlantılı hükümler

• Prof. Baki Kuru, Ali Naim İnan, Ramazan Arslan – icra-iflas hukuku klasik kaynakları

• Adalet Bakanlığı verileri ve avukatlar için uygulamalı rehberler