Borçlar Hukuku

Borçlar hukuku, özel kişiler arasındaki malvarlığı ilişkilerini düzenleyen; güven, söz, yükümlülük ve sorumluluk gibi kavramları hukuk zemini üzerinde inşa eden temel bir hukuk alanıdır. Kısaca: verilen sözlerin, yapılan haksızlıkların ve doğan kazançların düzenlenmesi sistemidir.

Modern toplumun işleyişi, insanlar arası sayısız küçük anlaşmaya dayanır: ev kiralamak, taksiye binmek, bir hizmet almak, mal satmak, sözleşme imzalamak, zarar vermemek... Tüm bu ilişkiler, açık ya da örtük şekilde birer borç ilişkisi doğurur.

Borçlar hukuku bu ilişkileri yalnızca düzenlemekle kalmaz; aynı zamanda taraflar arasında denge kurmak, hakkaniyet sağlamak ve gerektiğinde sorumluluğu paylaştırmak için de devreye girer. Bazen taraflar eşit değildir. Bazen zarar kasıtlı değildir. Bazen bir kişi durduk yere zenginleşmiştir. Borçlar hukuku, tüm bu karmaşık insani durumların pratik ve etik çözümlerini barındırır.

⚖️ Borçlar hukukunun temel işlevleri

• 🔹 Taraflar arasında yükümlülük ve alacak ilişkisini belirlemek

• 🔹 Sözleşme özgürlüğü ilkesini güvence altına almak

• 🔹 Zarardan doğan sorumluluğu düzenlemek

• 🔹 Haksız zenginleşmeyi önlemek

• 🔹 İfa, temerrüt, kusur gibi kavramlarla borcun nasıl sona ereceğini belirlemek

📚 Borçlar hukukunun kaynakları ve temel alanları

1. Sözleşmeden doğan borç ilişkileri: Satım, kira, hizmet, vekâlet, bağış, eser sözleşmesi

2. Haksız fiilden doğan borç: Birine zarar verme, kusur, zarar, illiyet bağı, tazminat

3. Sebepsiz zenginleşmeden doğan borç: Hukuki neden olmadan bir tarafın zenginleşmesi

Borçlar hukuku yalnızca “ne oldu?”yu değil, “kimin kusuru vardı?”, “zarar ne kadardı?”, “zarar önlenebilir miydi?” gibi etik sorulara da cevap arar. Bu yüzden sadece teknik bir alan değil, aynı zamanda hukukun vicdanıdır.

🔍 Güncel sorunlar ve uygulamalar

• Sözleşmelerde dengesizlik, tüketicinin korunması sorunu

• Haksız fiil ve zarar tazmini davalarında ispat güçlüğü

• Dijital platformlarda hizmet sözleşmelerinin yorumlanması

• Zaman aşımı ve alacaklının hak kaybı meselesi

• Güven ilişkisinin kötüye kullanılması ve kusur oranları

• Kazaya bağlı tazminatlarda yaşam kalitesinin ölçülmesi

📘 Kaynaklar ve metinler

• Türk Borçlar Kanunu (6098 sayılı)

• İsviçre Borçlar Kanunu (Obligationenrecht – OR)

• Yargıtay içtihatları – özellikle sözleşme ihlali ve tazminat kararları

• Aydın Zevkliler – Borçlar Hukuku Genel Hükümler

• Fikret Eren – Borçlar Hukuku

• Kocayusufpaşaoğlu, Hatemi, Oğuzman gibi klasik eserler

• UNIDROIT Principles ve CISG gibi uluslararası sözleşme kaynakları