Dijital Telif Hakları / NFT / Blockchain Hukuku

Dijitalleşen dünyada yaratıcı eserlerin üretimi, paylaşımı ve korunması yeni zorlukları da beraberinde getirmiştir. Artık bir şarkı, resim ya da yazı yalnızca fiziksel ortamda değil, bir tıklamayla milyonlara ulaşabilecek dijital platformlarda var olmaktadır. Bu durum, klasik telif hakları hukukunun sınırlarını zorlayan yeni bir hukuki alan doğurmuştur.

Dijital telif hakları hukuku, eser sahibinin dijital mecralardaki haklarını korumaya çalışırken; kopyalama, çoğaltma, remixleme ve yeniden paylaşma gibi dijital çağın yaygın davranış biçimleriyle de mücadele eder. Üstelik her paylaşımın izini sürmek mümkün olmadığından, koruma teknolojileri kadar hukuki farkındalık da önem kazanır.

Son yıllarda ise telif haklarının korunmasında devrim niteliğinde bir araç olarak blokzincir (blockchain) teknolojisi gündeme gelmiştir. Eserlerin NFT (non-fungible token) olarak dijital kimliklendirilmesi, sahiplik ispatında ve telif takibinde yeni bir sayfa açmıştır. Ancak NFT'ler ve blokzincir üzerindeki işlem özgürlüğü, hukuki sorumluluğu ve sınırları da tartışmalı hale getirmiştir.

Bu alan, klasik fikrî mülkiyet ilkeleri ile dijital teknolojilerin kesişiminde yer alır. Hem eser sahibini korumaya hem de kullanıcıların meşru erişim hakkını güvence altına almaya çalışır. Türkiye’de henüz doğrudan NFT ve blokzincir üzerine bir telif mevzuatı bulunmasa da, mevcut FSEK hükümleri bu alanı yorumlayarak uygulama çabası içindedir.

⚖️ Dijital telif ve NFT hukukunun temel ilkeleri

• Eser sahibinin dijital ortamdaki hakları tanınmalı

• Dijital eserlerin çoğaltılması ve yayılması denetlenebilir olmalı

• NFT aracılığıyla sahiplik iddiası netleştirilmeli

• Blokzincir işlemlerinde sözleşmesel sorumluluk belirlenmeli

• Kamuya açık paylaşımla özel kullanım arasında denge kurulmalı

• Telif hakkı ihlalinde etkin ve hızlı müdahale sağlanmalı

📚 Temel konular ve uygulamalar

1. Dijital Telif Hakkı Nedir? – Fikri ve Sınai Haklarla İlişkisi

2. Dijital Eserlerin Kopyalanması ve Paylaşımı – İhlal Biçimleri

3. Dijital Lisanslama ve Teknik Koruma Önlemleri (DRM)

4. NFT ile Eser Sahipliği – Akıllı Sözleşmelerin Rolü

5. Blokzincir Üzerinden Telif Takibi ve İşlem Şeffaflığı

6. Dijital Telif İhlaline Karşı Hukuki Koruma Mekanizmaları

7. Türkiye’de ve Dünyada Regülasyon Girişimleri – WIPO – AB – ABD örnekleri

🔍 Güncel sorunlar ve tartışmalar

• Bir görselin NFT’ye çevrilip satılması halinde orijinal eser sahibinin hakları

• Blokzincir üstündeki işlemlerin geri alınamazlığı – “unutulma hakkı” çelişkisi

• Yapay zekânın ürettiği görsellerde telif sahibinin kim olacağı

• Sosyal medyada içerik paylaşımı ile telif ihlali sınırının belirsizleşmesi

• NFT eserlerinin kara para aklama amacıyla kullanılması iddiaları

• FSEK’in dijital dünyaya yanıt verememesi – yeni bir dijital telif reformu ihtiyacı

📘 Temel kaynaklar ve metinler

• 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK)

• 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (veri mahremiyeti bağlantısı)

• Avrupa Birliği Dijital Tek Pazar Direktifleri

• WIPO Dijital Haklar Rehberleri

• NFT ve blokzincir odaklı uluslararası hukuk analizleri

• Telif Meslek Birlikleri tarafından yayınlanan dijital kullanım kılavuzları

• Türkiye’deki telif hakkı ihlallerine dair Yargıtay kararları