Özel Hukuka Bir Bakış

Özel hukuk, bireyler arasındaki hukuki ilişkileri düzenleyen, taraflar arasında eşitlik ilkesine dayanan bir hukuk dalıdır. Kamu hukukundan farklı olarak, devletin otoriter gücü burada genellikle devreye girmez; kişiler kendi hak ve yükümlülüklerini serbest iradeleriyle belirler, doğan uyuşmazlıklar hâkim önünde çözüme kavuşturulur.

Kira sözleşmesinden miras paylaşımına, şirket kuruluşundan boşanma davalarına kadar özel hukuk, günlük hayatın tamamına yayılmış durumdadır. Hukuk sisteminin en geniş ve yaşayan alanıdır. Bu yazıda özel hukukun temel ilkelerini, alt dallarını ve sosyal yaşamla olan sıkı ilişkisini ele alacağız.

📚 Özel Hukukun Temel Özellikleri

• Taraflar arası eşitlik ilkesi geçerlidir.

• Taraflar genellikle özel kişiler olup, bir kamu gücü eşitsizliği söz konusu değildir.

• Haklar irade beyanıyla doğar (sözleşme, vasiyetname gibi).

• Hakkın kötüye kullanılması yasağı geçerlidir.

• Uyuşmazlıklar hâkim önünde çözülür, kamu davası kavramı yoktur.

⚖️ Alt Dalları ve Temel Konuları

🔹 1. Medeni Hukuk

Özel hukukun omurgasıdır. Beş alt başlığa ayrılır:

• Kişiler Hukuku: Gerçek ve tüzel kişilerin hak ehliyeti, yerleşim yeri, kişisel statüleri

• Aile Hukuku: Evlenme, boşanma, velayet, nafaka, mal rejimi

• Miras Hukuku: Vasiyet, yasal mirasçılık, mirasın reddi

• Eşya Hukuku: Mülkiyet hakkı, rehin, taşınır-taşınmaz ayrımı

• Borçlar Hukuku: Sözleşmeler, haksız fiiller, sebepsiz zenginleşme

🔹 2. Ticaret Hukuku

Tüccar, ticari işletme, şirketler, kambiyo senetleri ve sigorta ilişkilerini düzenler.Alt dalları:

• Ticari işletme hukuku

• Şirketler hukuku

• Kıymetli evrak hukuku

• Sigorta hukuku

🔹 3. Tüketici Hukuku

Zayıf taraf olan tüketiciyi korumaya yöneliktir. Cayma hakkı, ayıplı mal, garanti gibi konuları kapsar. Türk Borçlar Kanunu ve Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun temel dayanaklardır.

🔹 4. İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku

İşçinin korunması amacıyla geliştirilmiş kuralları içerir. İş sözleşmesi, fesih, kıdem tazminatı, sendika ve toplu sözleşme konularını kapsar. Aynı zamanda SGK sisteminin işleyişi de bu alana girer.

🔹 5. Taşınmaz (Gayrimenkul) Hukuku

Tapu işlemleri, ipotek, ortaklıkların sona erdirilmesi, izale-i şüyu, kat mülkiyeti gibi konular bu alana dâhildir. Eşya hukukuyla yakından ilişkilidir.

🧩 Günlük Hayatta Özel Hukuk Nerede Karşımıza Çıkar?

• Ev kiraladığınızda bir kira sözleşmesi imzalıyorsanız, borçlar hukukundasınız.

• Aile bireyleri arasında miras anlaşmazlığı yaşanıyorsa, miras hukukundasınız.

• Evlenip boşanırken mal paylaşımı sorunları varsa, aile hukukundasınız.

• İşe girerken imzaladığınız hizmet sözleşmesi, iş hukuku konusudur.

• Satın aldığınız telefonda kusur çıktıysa, tüketici hukukundasınız.

• Ortaklı bir arsa üzerinde hak talep ediyorsanız, gayrimenkul hukukundasınız.

Özel hukuk, bu yönüyle en geniş toplumsal karşılığa sahip hukuk dalıdır.

📌 Sonuç

Özel hukuk, bireyin bireyle ilişkisini düzenleyerek hukuki güvenliği ve toplumsal dengeyi sağlar. Tarafların eşitliği prensibiyle yola çıkan bu sistemde, herkesin hak arama ve hakkını belirleme özgürlüğü vardır.

Modern hukuk sistemleri, özellikle sözleşme serbestîsi ve kişilik haklarının korunması ilkeleri üzerine inşa edilir. Bu da özel hukuku yalnızca teknik bir alan olmaktan çıkarır; aynı zamanda bir yaşam biçimi düzenleyicisi hâline getirir.

📘 İlgili Mevzuat